Umowy śmieciowe to temat rzeka, mają one zarówno swoich zwolenników jak i przeciwników. Dzisiaj przedstawimy minusy zatrudnienia na podstawie umów cywilnoprawnych. Dowiesz się jakie będą konsekwencje angażu na podstawie takich umów i co da się z tym zrobić.

Co to jest umowa śmieciowa?

Umowa śmieciowa to umowa zawierana na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego (umowa cywilnoprawna), która zastępuje zawarcie umowy o pracę. Spotkać się można z umową zlecenia (umową o świadczenie usług) oraz umową o dzieło. Nie ma znaczenia, czy jest ona zawierana na czas określony czy na czas nieokreślony. Jednak nie każda umowa cywilnoprawna jest umową śmieciową. Umowa śmieciowa to taka, która zostaje zawarta w sytuacji, gdy stosunek łączący zatrudniającego i zatrudnionego odpowiada cechom stosunku pracy. Stosunek pracy charakteryzuje się m. in. podporządkowaniem, co przejawia się tym, że pracodawca może wydawać Ci polecenia. Praca jest wykonywana w miejscu i czasie określonym przez pracodawcę, a jest to najczęściej siedziba pracodawcy. Umowy cywilnoprawne charakteryzują się natomiast niezależnością od chlebodawcy i działaniem na własny rachunek. Zatem umowa o dzieło zawarta z fotografem, prowadzącym własne studio fotograficzne, który ma wykonać jednorazową sesję zdjęciową produktów, będzie poprawnie zawartą umową o dzieło. Sytuacja przedstawiałaby się inaczej, jeśli praca tego fotografa polegałaby na wykonywaniu zdjęć produktów zleceniodawcy codziennie 5 dni w tygodniu, 8 godzin dziennie w siedzibie pracodawcy.

Jakie są konsekwencje zgody na umowę śmieciową?

Przede wszystkim takie, że z łatwością można ją rozwiązać, a przepisy nie gwarantują zatrudnionemu okresu wypowiedzenia w przypadku rozwiązania takiej umowy. Przez cały czas trwania umowy zatrudniony nie ma też gwarancji, że otrzyma płatny urlop. Takie zapewnienia często padają ze strony zatrudniających, jednak rzadziej są zapisywane w umowie. Ogólnie rzecz biorąc, umowa śmieciowa jest to umowa, która pozbawia zatrudnionego uprawnień względem zatrudniającego. Umowy śmieciowe utrudniają życie również w inny sposób. Może zdarzyć się, że utrudnione będzie uzyskanie kredytu na kupno mieszkania, bowiem banki wciąż niechętnie biorą pod uwagę umowy cywilnoprawne.

Umowa śmieciowa a ubezpieczenia społeczne

Objęcie ubezpieczeniem w przypadku wykonywania umowy zlecenia jest uzależnione od posiadania innej umowy, czyli np. innej umowy o pracę lub zlecenia. Jeżeli zleceniobiorca jest również zatrudniony na podstawie umowy o pracę, wówczas powstaje obowiązek objęcia go jedynie składką na ubezpieczenie zdrowotne. Wówczas nie są odprowadzane np. składki emerytalne, co będzie skutkowało w przyszłości niższą emeryturą. Tylko w sytuacji, w której zleceniobiorca nie ma zawartej innej umowy, zleceniodawca ma obowiązek odprowadzić wszystkie składki na ubezpieczenia. Nadal jest to korzystne dla pracodawcy, którego nie wiążą przepisy Kodeksu pracy, a więc umowę jest o wiele łatwiej rozwiązać, czy można umówić się ze zleceniobiorcą na krótszy płatny urlop.

W przypadku zatrudnienia na podstawie umowy o dzieło (jeśli jest to Twoja jedyna umowa) nie powstaje obowiązek odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne. Składki na ubezpieczenia społeczne będą odprowadzane jedynie w sytuacji, gdy umowa o dzieło jest dodatkową umową zawartą z własnym pracodawcą. Jeśli natomiast jest to jedyna umowa, wtedy nie trzeba odprowadzać żadnych składek.

Co możemy z tym zrobić?

Przepisy nie przewidują, że umowa śmieciowa zamienia się automatycznie w umowę o pracę. Jednym prawnym narzędziem jest możliwość złożenia pozwu o ustalenie istnienia stosunku pracy, wówczas w przypadku wygranej, sąd nakazuje zawarcie umowy o pracę. Jeżeli zależy Ci na przejściu na umowę o pracę, to w pierwszej kolejności negocjuj, negocjuj i jeszcze raz negocjuj. Najłatwiejszym sposobem osiągnięcia celu jest przekonanie chlebodawcy do zawarcia umowy o pracę. Pomoże Ci w tym zapewnienie, że praca na umowie śmieciowej nie daje Ci poczucia stabilizacji i ogranicza realizację Twoich celów. Zależy Ci przecież na poczuciu bezpieczeństwa, a nie na toczeniu sporów. Jeżeli jednak nie uda Ci się nic wskórać rozmową, wówczas możesz skierować sprawę do sądu. Pozew w tej sprawie możesz złożyć również po zakończeniu umowy cywilnoprawnej. Pracodawca natomiast musi liczyć się z koniecznością przestrzegania przepisów prawa, gdyż zawarcie umowy cywilnoprawnej w sytuacji, gdy powinna być zawarta umowa o pracę, jest zakazane i stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika. Na takiego nieuczciwego pracodawcę inspektor Państwowej Inspekcji Pracy może nałożyć mandat lub skierować sprawę do sądu celem wymierzenia kary grzywny.

A czy problem zawierania umów śmieciowych istnieje w waszych firmach? Podzielcie się z nami waszymi doświadczeniami i napiszcie, jak sobie z tym problemem radzicie.